PortalGuarani.com
Inicio El Portal El Paraguay Contáctos Seguinos: Facebook - PortalGuarani Twitter - PortalGuarani Twitter - PortalGuarani
EMILIANO R. FERNÁNDEZ (+)

  CHE KÉPE GUARE - Letra y música de EMILIANO R. FERNÁNDEZ)


CHE KÉPE GUARE - Letra y música de EMILIANO R. FERNÁNDEZ)

 CHE KÉPE GUARE

UNA FARRA CON LOS SANTOS
 

Letra y música: EMILIANO R. FERNÁNDEZ
 



Para EMILIANO R. FERNÁNDEZ la cultura popular no tenía secretos. Sus vivencias cotidianas le proporcionaron un conocimiento profundo que se refleja en las expresiones e ideas de su poesía.

La religiosidad del pueblo era uno de sus fuertes. Las obras de esta vertiente no son tan conocidas como las de temática amorosa o épica, pero no dejan de ser numerosas y relevantes. OJOPE KANGY es una canción de Semana Santa. Forma parte del repertorio de los Estacioneros o Pasioneros -como se les llama a los que cantan en cada una de las 14 estaciones del Vía Crucis-, cuyas voces más que tristes acompañan la devoción de los creyentes.

NIÑO ÁRA, NOCHE DE DICIEMBRE, VIRGEN DE LOS MILAGROS DE CAACUPÉ, TUPÃSY CAACUPÉ, PROMESERO PURAHÉI y otras pertenecen a su vena creativa orientada de manera explícita hacia lo religioso.

El poeta no solo era un conocedor exterior de las prácticas de su entorno: era también protagonista de las mismas. MARÍA BELÉN LUGO, su «amada BELENCITA», relataba que alrededor de 1930, en la zona de Yvyraró (Departamento Central, sobre la ruta 1, antes de Itá) escuchó en un ñembo’e paha (último día del novenario por un difunto) lo bien que rezaba el ñembo’e ýva (el que dirige el rezo del rosario) una voz de hombre que le impresionó vivamente. A tal punto llegó aquella emoción que, luego, cuando Emiliano le miró por primera vez, no pudo disimular que estaba conmovida.

En CHE KÉPE GUARE, título abreviado que proviene de FARRA CHU’IMI CHE KÉPE GUARE, escrito en 1938 cuando era empleado del Jardín Botánico, Emiliano despliega su sabiduría con respecto a los santos y la percepción popular -basada en muchos casos en información oficial de la Iglesia Católica tomada a partir de imágenes o literatura-, en relación a sus atributos e, incluso, «defectos».

Eligiendo como forma el compuesto para relatar lo que le sucedió tras recibir una tarjeta de invitación firmada nada menos que por Cristo -Kirito en su versión transfonetizada para el guarani-, cuenta cómo, tras vestirse de chaleco, levita y galera, acudió a una fiesta. Allí, los habitantes del cielo y él se enredaron en una farra que no parecía celestial. Al contrario, estaba plagada de vicios excesivamente humanos.

Al final, el narrador se despierta y encuentra que todo había sido un sueño y que, como siempre, está inmerso en la rutina de todos los días.


CHE KÉPE GUARE
Aipota peimehaguéicha kuimba’e ha kuñakuéra
pejami ykua satîme peguapy sapy’áite
ñandemínte jaikuaáta he’iháicha iñe’ẽséva
ko oytúvre ohasakuévo vy’ami ahasava’ekue.

31 de oytúvre upe lunes ka’arúpe
che kaiguégui nahi’ãi asẽmívo ni aguata
ha ni medio ndarekói ahahaguã amo ña Lakúpe
amondóvo vy’a’ỹ guarimi mba’e apika.

Ahechárõ ko che pórte añeko’õi che jehe
ha upémarõ añeno kátre lóna sorokuépe
ni gua’u naha’ãrõi ou haguã chéve che képe
Kirito rembijokuái che rerahávo ondive.

Ha mamópa che aimo’ãta mboriahu apĩvehápe
yvagapýgui angelmi che renóivo ou haguã
mba’e guasúnte avei ko jahayhu taita guasúpe
ku ojapórõ vy’ami katuete ne convida.

Avy’árõ avy’ave ha aguapy pe che rupápe
ajesa kytykyty ha itarhétama alee:
oropélpe ojeskrivi «Te invito» he’ihápe
ha pe iguýpe ojehecha Kirito ofirma hese.

Amondéma che kasõ, che chaléko, che levíta
che galerami che akãre san Gabriel-pe amoirũ
roguahẽvo okẽ guasúpe che ruguaitĩma santa Ríta
ha ohua’ĩ che pojopy san Ramón ha san Peru.

San Beníto ha san Félix mokoĩvévante ikantína
oguereko «Piribebuy» ku ome’ẽva tetia’e
despachánte nde rorýva mostradórpe santa Lína
santa Klára, santa Rósa, oipytyvõva ichupe.

Omumúko santokuéra hyakuãmbáva korapýpe
lekaja amo huguaitépe oma’ẽ ha opukavy
san David ha san Ignásio opurahéi árpa joyvýpe
sánta Márta ha san Paskual sarambípe ojeroky.

Oguahẽma san Alého mbaraka ijyvaguýpe
san Patrísio igualambáu, san Visénte imimby
san Herónimo irravel ha’evéva jekytýpe
omokõ ramo iromíva ome’ẽ py’a rory.

Oñemboja sánta Sesília, pianista oiporavóva
sánta Eulalia hi’armónio, ambuekuéra ombojoja
oimba jave hikuái oguãhẽ sánta Eliodóra
18 ojerure toñembopu pya’e porã.

San Matéo, san Torívio oñembojáma vy’ahápe
hapykuérima oike san Gavíno, san Ramón
ha kantínagui ou irari ipórte tujápe
peteĩ váso ipópe opichoro piguy san Huan.

Osavaypómarõ hikuái ja’oiméma ipochyséva
oñemoĩma tahachírõ san Luis ha san Mingel
san Felípe ha san Horge, polisiárõ irundyvéva
sinkoha, de komisário, opyta san Rafael.

Ne’ĩrãite ramo guarã oguahẽma fiestahápe
san Guillérmo, san Eusévio, medio chúko mokoĩve
oityvyro iponchokuéra ha oja músiko rendápe
ojeruréma perikon ha huguáire sánta Fe.

Upe jave oñemboja ore ypýpe sánta Eléna
peteĩ vandeha ipópe ogueru guavirami
galletíta, chokoláte che ryépe henyhẽma
ha ka’úgui ojepyso che rembe ha che ropepi.

Hetaite niko upérõ avy’a amo yvagapýpe
ha nipo ra’e che képe ahecha ko’ã mba’e
upégui apáyvo ajejuhu che ñamokyrã raitýpe
perõ pepo ramo apyta, hetaite avy’a rire.
 
Letra y música: Emiliano R. Fernández
 
 
 
 

ESCUCHE EN VIVO/ LISTEN ONLINE:

CHE KÉPE GUARE

Intérprete:  ÑAMANDU

 

 

 

.
Fuente: LAS VOCES DE LA MEMORIA - TOMO VII
HISTORIAS DE CANCIONES
POPULARES PARAGUAYAS
Autor y ©:
MARIO RUBÉN ÁLVAREZ
Edición del autor y Julián Navarro Vera
Dibujo de tapa:
CALO
Diseño de tapa: Isaac Duré Giménez
Editora Litocolor S.R.L.
Asunción-Paraguay 2007

Visite la
GALERÍA DE LETRAS
Amplio resumen de autores y obras
de la Literatura Paraguaya.
Poesía, Novela, Cuento, Ensayo, Teatro y mucho más.
 
 
 
 
 
 

MÚSICA PARAGUAYA - Poesías, Polcas y Guaranias - ESCUCHAR EN VIVO - MP3

MUSIC PARAGUAYAN - Poems, Polkas and Guaranias - LISTEN ONLINE - MP3





Bibliotecas Virtuales donde se incluyó el Documento:
MÚSICA
MÚSICA PARAGUAYA - POLKAS y GUARANIAS (PARA E
IDIOMA
IDIOMA GUARANÍ - POESÍAS - MÚSICAS - ESTUDIOS



Leyenda:
Solo en exposición en museos y galerías
Solo en exposición en la web
Colección privada o del Artista
Catalogado en artes visuales o exposiciones realizadas
Venta directa
Obra Robada




Buscador PortalGuarani.com de Artistas y Autores Paraguayos

 

 

Portal Guarani © 2024
Todos los derechos reservados, Asunción - Paraguay
CEO Eduardo Pratt, Desarollador Ing. Gustavo Lezcano, Contenidos Lic.Rosanna López Vera

Logros y Reconocimientos del Portal
- Declarado de Interés Cultural Nacional
- Declarado de Interés Cultural Municipal
- Doble Ganador del WSA